Je kan slides en informatie uit deze onderzoekstip gebruiken, rekening houdend met de voorwaarden zoals uiteengezet in volgende Creative Commons licentie: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/

In de meeste gevallen kunnen we vrij gemakkelijk bepalen of onderzoeksgedrag goed of slecht is. Dit is een stuk minder duidelijk voor gedrag dat niet voldoet aan de standaarden in onderzoek, maar dat niet wordt gezien als 'echte fraude', de zogenaamde "andere onaanvaardbare praktijken" (AOP, "other unacceptable practies" of UOP in het Engels). ALLEA geeft een lijst van voorbeelden van deze schendingen, maar deze is (uiteraard) niet uitputtend. Meer in het algemeen worden ook het niet naleven van goede onderzoekspraktijken en het niet naleven van de fundamentele beginselen (waarden) van wetenschappelijke integriteit (betrouwbaarheid, eerlijkheid, respect, verantwoordelijkheid), zoals beschreven in de ALLEA-code, als onaanvaardbaar beschouwd.

Kijk je kritisch naar onderzoeksgedrag, dat van jezelf of van een collega-onderzoeker, dan is de kans groot dat je voor vragen komt te staan of twijfelt over hoe te handelen.

Enkele tips die je kunnen helpen beslissen:

Is het echt fraude of een schending van wetenschappelijke integriteit?

• Raadpleeg de Europese Code voor Wetenschappelijke Integriteit (ALLEA-code).
• Praat met collega's of leidinggevenden (direct leidinggevende, PI, hoofd van de onderzoeksgroep, decaan, ...) om na te gaan welk onderzoeksgedrag binnen je discipline het meest gepast/gangbaar is. Doe dit steeds binnen een open, niet-bedreigende communicatie. Opgelet: blijf altijd kritisch. Gewoontegedrag is niet noodzakelijk hetzelfde als een goede wetenschappelijke praktijk.
• Benchmark; hoe gaat men om met (bepaalde aspecten van) integriteitskwesties in andere universiteiten of onderzoeksgroepen. Aarzel niet om je (inter)nationale netwerk aan te spreken.
• Een duidelijk standpunt biedt steun aan onderzoekers die twijfelen: maak als onderzoeksgroep, als faculteit, enz. 'good research practices' duidelijk.
• Blijf nooit zitten met een vermoeden of een vraag. Neem contact op met de secretaris van de Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit. 

Kan ik de kwestie bespreken?

In sommige gevallen is het wenselijk of mogelijk om de kwestie aan te kaarten bij de direct betrokkene (degene die het doet). Het is belangrijk dat je voorzichtig te werk gaat, met voldoende aandacht voor de gevoeligheid van het onderwerp. Beschrijf de situatie zo duidelijk mogelijk en bereid het gesprek goed voor.

In plaats van deze actie alleen te ondernemen, kan het daarom verstandig zijn om je vermoedens eerst vertrouwelijk aan een betrouwbare derde voor te leggen. Maak dit een weloverwogen keuze (afdelingshoofd, facultaire ombudspersoon, decaan, ...). Je kan je bij het aanpakken van de situatie laten bijstaan door de derde of door een persoon van je eigen keuze. Voor sommige mensen kan deze aanpak beschuldigend overkomen. Vraag daarom vooraf advies aan de secretaris van de Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit: op basis van relevante expertise kunnen zij je nuttige tips geven en verdere actie ondersteunen.

Is je vermoeden voldoende gegrond?

Je kunt vermoedens niet zomaar uitspreken. Er is altijd een kans dat je iemand of iemands carrière ten onrechte beschadigt. Dat geldt in beide richtingen: een onterechte beschuldiging kan mogelijk ook jezelf en je carrière schaden. Op voorhand is het vaak erg moeilijk om een inschatting te maken van de risico's en gevolgen die volgen op het indienen van een klacht. Zorg er daarom voor dat:

• de klacht vergezeld gaat van de nodige bewijzen. Een goed onderbouwde klacht bestaat uit een grondige uiteenzetting van de feiten, bij voorkeur chronologisch opgebouwd en met bewijzen gestaafd.
• dit bewijsmateriaal kan vele vormen aannemen; van originele datasets, tot e-mailcorrespondentie, notities en memoranda, afbeeldingen, verklaringen van betrokken collega's, enz. Het is altijd belangrijk om het bewijs voor ogen te houden en aan te geven waarvan je de persoon beschuldigt en hoe dit uit het bewijsmateriaal blijkt.

Mocht je hierover vragen hebben, aarzel dan niet om contact op te nemen met de secretaris van de Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit.

Extra ondersteuning nodig?

Het "Reglement met betrekking tot de procedure voor onderzoek naar inbreuken op de wetenschappelijke integriteit" zorgt ervoor dat klachten anoniem kunnen worden ingediend bij de betrokkene (de persoon tegen wie je een klacht indient). Alleen de voorzitter, secretaris en (vice)rector zijn op de hoogte van je identiteit, maar zijn tegelijkertijd gebonden aan de confidentialiteitsregels zoals vermeld in de reglementen.

De klokkenluidersregeling van de Universiteit Gent kan extra bescherming bieden indien personeelsleden onregelmatigheden openbaar willen maken (in opmaak).